Przepisy postępowania restrukturyzacyjnego przewidują cztery procedury restrukturyzacyjne, wśród których można wyróżnić: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, a także postępowanie sanacyjne. Dominującym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest przede wszystkim zawarcie układu, który stanowi pewien specyficzny rodzaj umowy między dłużnikiem a wierzycielami. Jej zawarcie i wykonywanie mają w założeniu pomóc dłużnikowi w jego trudnej sytuacji, jak również usprawnić bądź, równie często, umożliwić zaspokajanie roszczeń wierzycielom, co w przypadku braku układu jest niezwykle trudne, nawet w zakresie częściowym. Warto jednak, chociażby skrótowo, wskazać na specyficzne cechy każdej procedury restrukturyzacyjnej.
Postępowanie o zatwierdzenie układu umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu, co czyni ją najmniej sformalizowaną procedurą restrukturyzacyjną. Dodatkowo, co niezwykle istotne, może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Przyspieszone postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności, a może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Natomiast postępowanie sanacyjne, które jako jedyne z dostępnych procedur restrukturyzacyjnych umożliwia uniknięcie ogłoszenia upadłości przez restrukturyzację także poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Działania te stanowią czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. Tym samym postępowanie sanacyjne umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.
Co do zasady głosowanie nad układem to czynność podejmowana przez wierzycieli w ramach zgromadzenia wierzycieli, której celem jest zawarcie układu. Zgromadzenie wierzycieli zwołuje się przez obwieszczenie, w którym określa się termin, miejsce i przedmiot obrad oraz sposób głosowania. Swoisty wyjątek od zasady głosowania nad układem w ramach zgromadzenia wierzycieli został ustanowiony w art. 212 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (dalej: p.r.). Zgodnie z jego treścią po ustaleniu dnia układowego nadzorca układu zbiera głosy wierzycieli, a ci oddają głos za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w którym nadzorca układu zamieszcza kartę do głosowania. Oczywiście w ramach postępowania o zatwierdzenie układu również istnieje możliwość zwołania przez nadzorcę układu zgromadzenia wierzycieli. O terminie zgromadzenia wierzycieli zwołanego w celu głosowania nad układem nadzorca układu zawiadamia wierzycieli umieszczonych w spisie wierzytelności, jednocześnie doręczając im propozycje układowe, informację o podziale wierzycieli na grupy, obejmujące poszczególne kategorie interesów, informację o sposobie głosowania na zgromadzeniu wierzycieli.
Ostatecznie układ przyjęty przez zgromadzenie wierzycieli zatwierdza sąd poprzez zawarcie w sentencji postanowienia treści układu. Rozprawa wyznaczona w celu rozpoznania układu odbywa się nie wcześniej niż po upływie tygodnia od dnia zakończenia zgromadzenia wierzycieli, na którym przyjęto układ. Należy zaznaczyć, iż uczestnicy postępowania mogą pisemnie zgłaszać zastrzeżenia przeciwko układowi. Jednak sąd nie bierze pod uwagę zastrzeżeń zgłoszonych po upływie tygodnia od dnia przyjęcia układu lub niespełniających wymogów formalnych pisma procesowego.
Warto podkreślić, że aktualnie to postępowanie o zatwierdzenie układu jest najpopularniejszą procedurą restrukturyzacyjną (w prawie 90% przypadków dłużnicy wybierali tę procedurę restrukturyzacyjną)[1]. Jak pokazują dane statystyczne, blisko 30% otwartych postępowań udaje się zakończyć poprzez uzyskanie porozumienia między wierzycielami a dłużnikiem. Oczywiście należy zaznaczyć, że nie jest to procedura pozbawiona wad. Do zasadniczych mankamentów można zaliczyć coś, co stanowi jednoczesną zaletę tej formy restrukturyzowania - zbyt duża dynamika postępowania. Często może to stanowić duży problem dla wierzycieli finansowych, np. banków, w których to podmiotach istnieje dużo większe zapotrzebowanie czasowe. Jest ono niezbędne przede wszystkim w zakresie weryfikacji propozycji układowych oraz planu restrukturyzacji, głównie ze względu na utrudnienia wynikające z wewnętrznych procedur decyzyjnych.
Powyższe oznacza, że wybór procedury restrukturyzacyjnej powinien być determinowany określonymi potrzebami wynikającymi z indywidualnego przypadku. Nie istnieje zatem uniwersalne remedium dostosowane do każdej sytuacji.
Autor: dr Rafał Chybiński
[1] Analiza Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej dotycząca restrukturyzacji firm w 2022 r. https://www.coig.com.pl/2022-restrukturyzacje_firm.php (dostęp:13.03.2023 r.).
Design by Proformat
